Choć to trwała ruina, to miejsce to z wielu względów warto odwiedzić. Wielu z nas kojarzy zamek w Radzyniu Chełmińskim z telewizyjnego serialu “Samochodzik i templariusze”. I jest w nim ten sam tajemniczy klimat i… znaki wyryte w murze na potrzeby filmu.
Radzyń Chełmiński położony jest zaledwie 20 km od Grudziądza, 55 km od Torunia i tyle samo km od Iławy. Dojazd do miejscowości jest stosunkowo prosty. W Radzyniu krzyżują się drogi wojewódzkie 534, 538 i 543. Dojeżdżając do miasta od strony drogi krajowej nr 16, od strony Łasina, przejeżdża się przez niezwykle urokliwy Rezerwat przyrody Dolina Osy.
Historia zamku w Radzyniu Chełmińskim jest bardzo ciekawa. Sięga ona I połowy XIII wieku, kiedy to z inicjatywy Hermanna von Balka, pierwszego mistrza krajowego zakonu krzyżackiego w Prusach, wzniesiono tu nieduży ziemno-drewniany obiekt fortyfikacyjny. Niecałe sto lat później zastąpił go czworoboczny obiekt murowany, zbudowany na planie kwadratu o bokach 49,4 m. na 49,6 m. Według historyków był to jeden z najmocniejszych zamków na południowych rubieżach państwa zakonu krzyżackiego. Konstrukcja, choć dziś w formie trwałej ruiny, cały czas wzbudza zachwyt swoimi rozmiarami.
W 1410 roku, po bitwie pod Grunwaldem, zamek został zdobyty przez wojska polskie, obsadzili go wtedy zaciężni żołnierze czescy, jednak już po I pokoju toruńskim obiekt powrócił w ręce Krzyżaków. Po wojnie trzynastoletniej stał się siedzibą polskich starostów. Zniszczono go w czasie wojny polsko-szwedzkiej w 1628 roku.
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku zamek stopniowo rozbierano, a z pozyskanego materiału wznoszono domy w Radzyniu. W połowie XVIII wieku zaniechano rozbiórek i rozpoczęto stopniowo zabezpieczać i konserwować ruiny.
Prace zabezpieczające, przywracające poszczególne fragmenty zamku, realizowane są do dnia dzisiejszego. Część pomieszczeń oraz wież udostępniono do zwiedzania.
W czasie mojego kilkudziesięciominutowego pobytu na zamku wrażenie zrobiła na mnie próba stworzenia pewnego klimatu średniowiecznego zamku. Słychać było muzykę średniowieczną, dochodzącą z głośnika, można było postrzelać z łuku, zagrać w średniowieczne warcaby czy poznać konstrukcję katapulty. Doskonałe miejsce, by zatrzymać się w nim na kilka godzin.
Ruiny zamku to nie jedyna atrakcja Radzynia Chełmińskiego. Warto, będąc w miejscowości, odwiedzić również gotycki kościół pw. św. Anny, budynek dawnej synagogi oraz miejscowy cmentarz. Warto też udać się do pobliskiego Wąbrzeźna.
Informacje praktyczne:
- Do zamku dojeżdżamy wąską drogą, odchodzącą od drogi głównej. Łatwo ją przegapić.
- Przy zamku znajduje się parking, na którym można pozostawić samochód.
- Wstęp na zamek możliwy jest w sezonie turystycznym, obecnie od maja do końca września, w godzinach od 10:00 do 18:00, w każdy dzień tygodnia. W pozostałych terminach pozostanie wam obejście zamku dookoła.
- Bilet wstępu to koszt 8 zł (normalny) i 6 zł (ulgowy).
- W zamkowej kasie można zakupić wydawnictwa o zamku i okolicznościowe pamiątki.
- Obchodząc zamek dookoła trzeba iść w pewnej odległości od murów – z murów, przy silnym wietrze, odkruszają się fragmenty cegieł.
