Figurkę przypominającą człowieka odkryła polska badaczka w jednym z najstarszych miast świata – Çatalhöyük w Turcji. To pierwszy taki przedmiot, wykonany z kości, znany z tego miejsca. Znalezisko ma ok. 8 tys. lat.
Odkrycia dokonano w jednym z największych centrów protomiejskich pierwszych rolników i jednym z najbardziej znanych stanowisk archeologicznych świata – Çatalhöyük, które położone jest w południowej części Wyżyny Anatolijskiej w centralnej Turcji. Çatalhöyük było zamieszkiwane nieprzerwanie ponad tysiąc lat pomiędzy 7100 a 6000 rokiem p.n.e., czyli w czasach neolitu. Figurkę znaleziono w 2016 r. Wnioski płynące z jej specjalistycznych analiz przedstawiono właśnie w „Archaeological and Anthropological Sciences”.
Najbardziej znane z tego miejsca są gliniane figurki kobiece uważane do niedawna za tzw. boginie matki ze względu na masywną posturę i wyeksponowane piersi. Dziś najczęściej przedmioty te interpretuje się jako przedstawienia osób starszych i świadectwo kultu przodków. Teraz naukowcy poinformowali o odkryciu kościanej figurki antropomorficznej, czyli takiej która ma cechy charakterystyczne dla człowieka.
“Jest to bez wątpienia istotne znalezisko z bardzo uproszczonym, ale jednoznacznym przedstawieniem cech człowieka w formie oczu. Figurkę wykonano z kości – z członu palcowego bliższego (należącego do – dop. PAP) osła” – opowiada PAP odkrywczyni zabytku, prof. Kamilla Pawłowska archeozoolog i paleontolog z Zakładu Badań Paleośrodowiskowych Instytutu Geologii UAM w Poznaniu.
Figurka ma ok. 6 cm wysokości. Uwagę zwracają nacięcia na kości ukształtowane tak, że przypominają oczy. Podobny sposób przedstawiania cech ludzkich jest znany z zabytków odkrywanych na innych stanowiskach z terenu Bliskiego Wschodu z tego samego okresu – podaje prof. Kamilla Pawłowska. Jak dodaje, najwięcej podobnych przedmiotów znanych jest z czasów nieco późniejszych – okresu chalkolitu (4300 – 3300 lat p.n.e.). Są również wykonywane z kości, głównie osłów i koni.
Do tej pory naukowcy w czasie badań w Çatalhöyük odkrywali paliczki osłów i koni – te dobrze się zachowują. W pojedynczych przypadkach były widoczne na nich ślady obróbki, ale nigdy nie w formie przywodzącej na myśl cechy anatomiczne człowieka – podkreśla prof. Kamilla Pawłowska.
Badaczka opowiada, że osłów w tym pradziejowym mieście nie było zbyt dużo, szczególnie pod koniec jego zasiedlenia. Dominowały bowiem owce i kozy – ich mięso, szpik i tłuszcz były ważnym elementem diety mieszkańców.
Figurkę odkryto w ramach prac międzynarodowego zespołu pod kierunkiem dr inż. Marka Z. Barańskiego z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Prof. Pawłowska natrafiła na nią w momencie analizowania próby z flotacji, czyli siania na mokro. To procedura, która umożliwia archeologom znajdowanie szczątków kostnych i innych drobnych zabytków. Wiadomo jednak, że figurka znajdowała się w jednym z glinianych pojemników w pomieszczeniu, w którym przechowywano żywność – ten wykonano 6500–6300 lat p.n.e. (PAP)
źródło: PAP – Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski, www.naukawpolsce.pap.pl
