Tajna akcja rotmistrza Żychlińskiego

28 czerwca 1919 roku podpisano Traktat Wersalski – główny układ pokojowy kończący I wojnę światową. Dokument ten – ratyfikowany 10 stycznia 1920 roku – wymuszając na pokonanej Rzeszy Niemieckiej znaczne ustępstwa terytorialne, wprowadził w Europie nowy ład polityczny. W wyniku postanowień traktatu Polska odzyskała znaczną część ziem utraconych po I i II rozbiorze, a także część Wielkopolski i Pomorza. Spornym obszarem pozostawały Górny Śląsk oraz południowa część Warmii, Mazur i Powiśla. O przynależności państwowej tych terenów do Polski lub Niemiec, zgodnie z postanowieniami Traktatu Wersalskiego, zadecydować miał plebiscyt. Zadecydowano, że na Warmii, Mazurach i Powiślu odbędzie się on 11 lipca 1920 roku. Po wejściu w życie Traktatu Wersalskiego z obszaru plebiscytowego wycofały się wszystkie oddziały niemieckie. Swoje urzędy opuściły też najważniejsze władze, a przedstawiciele tych urzędów i instytucji, które pozostały, miały zakaz utrzymywania kontaktów służbowych z urzędami w Berlinie i Królewcu. Władzę w regionie przejęły Komisje Międzysojusznicze, składające się z Brytyjczyków, Włochów, Francuzów i Japończyków. Był to moment, w którym do gry wkroczyły polskie i niemieckie organizacje patriotyczne, agitatorzy, a przede wszystkim – wywiad. To dlatego do dnia dzisiejszego nie wyjaśniono wielu zagadkowych wydarzeń z tamtego okresu. Tymczasem świat tajnych akcji i szpiegowskiej walki sprzed plebiscytu to podręcznikowa historia dywersji i podstępu. Choć niebywała i zadziwiająca, wydarzyła się naprawdę…