Ponad 600 zabytków – od naczyń ceramicznych pierwszych rolników, przez bardzo precyzyjnie wykonane narzędzia krzemienne z epoki brązu po biżuterię sprzed kilku tysięcy lat i złote monety z okresu rzymskiego – będzie można obejrzeć od 8 kwietnia w Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie (woj. lubelskie). Większość z nich trafiła do muzeum w wyniku odkryć dokonanych przez przypadkowe osoby.
“Organizując wystawę, pokazujemy jak ważna dla nas, archeologów i dla nauki, jest współpraca z mieszkańcami regionu. Jest to też podziękowanie za ich czujność, ofiarność i zaufanie. To także forma edukacji tych, dla których archeologia to głównie weekendowe wypady z detektorem metalu do pobliskiego lasu” – wyjaśnił PAP dyrektor Muzeum im. ks. St. Staszica Bartłomiej Bartecki.
Bartecki podkreślił, że muzealnicy nie unikają tematu poszukiwaczy skarbów. “Staramy się współpracować z takimi osobami, jednocześnie uświadamiając, jakie są tego prawne i naukowe konsekwencje. Jest to długotrwały proces, ale przynosi efekty” – zaznaczył.
Zdaniem dyrektora placówki jednym z najciekawszych zabytków prezentowanych na wystawie będzie odkryty w ubiegłym roku naszyjnik wykonany ze srebra wysokiej jakości o wadze 300 gramów. Do tej pory, podobnie jak wiele innych zabytków na ekspozycji, nie był prezentowany na widok publiczny.
“Trafił na ziemię hrubieszowską około półtora tysiąca lat temu z… terytoriów zajmowanych przed plemiona Bałtów. W skali kraju zabytek ten jest unikatowy. Podobnych należałoby szukać w Estonii, a nie pod Hrubieszowem!” – powiedział Bartecki.
Wśród wyjątkowych zabytków jest też unikatowe srebrne barbarzyńskie naśladownictwo monety rzymskiej cesarza bizantyńskiego Anastazjusza I, produkowane pod koniec V lub na początku VI wieku n.e.
“W całej Europie nie ma bezpośrednich analogii dla tego egzemplarza. Czyżby Ostrogoci lub Gepidowie pod koniec V wieku prowadzili w regionie hrubieszowskim jakieś interesy? Byłaby to kolejna naukowa sensacja” – mówił Bartecki. Poinformował, że nad analizą tego zabytku pracuje już międzynarodowy zespół naukowców zajmujących się zagadnieniami germańskiego mennictwa.
Wystawa będzie opowiadać o pradziejach regionu przez pryzmat odkryć przypadkowych. W niektórych przypadkach będą to pojedyncze przedmioty z epoki kamienia, znalezione podczas prac rolnych, w innych natomiast będą to całe sale poświęcone konkretnemu odkryciu. Jednak, by obraz pradziejów był bardziej zrozumiały dla odwiedzających, tłem będą eksponaty pozyskane drogą wykopalisk, w miejscach często wskazanych przez okolicznych mieszkańców. Cenne naukowo jest na przykład cmentarzysko ciałopalne wojowników wandalskich z II wieku. n.e. Kolekcja zabytków, która trafiła do zbiorów hrubieszowskiego muzeum, jest imponująca: groty włóczni, oszczepów, elementy tarcz, miecz, biżuteria, ostrogi, narzędzia codziennego użytku.
W sumie na całą wystawę składa się ponad 600 zabytków “o wyjątkowej wartości naukowej i artystycznej”.
“Na podstawie doświadczeń z regionu hrubieszowskiego uważam, że świadomość Polaków dotycząca tego, co należy robić z przypadkowo znalezionym zabytkiem jest coraz większa, czego świadectwem jest ta wystawa. Mogłoby być jednak jeszcze lepiej” – podkreślił Bartecki.
Dyrektor muzeum powiedział, że nadal często zdarza się, że z obawy przed konsekwencjami odkrycia bywają zatajane lub wręcz celowo zniszczone lub wtórnie ukryte. Zaznaczył, że wystawa ma również na celu pokazać, że nie ma się czego obawiać.
Zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w przypadku odkrycia zabytku archeologicznego w trakcie robót budowlanych, ziemnych lub przypadkowego znalezienia zabytku należy go zabezpieczyć, oznakować i wstrzymać wszelkie prace, które mogłyby go uszkodzić oraz zawiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków, albo – jeśli nie jest to możliwe – lokalne władze: wójta, burmistrza, prezydenta. Często jednak informacje te trafiają do konserwatorów zabytków za pośrednictwem najbliższego muzeum.
“Popularyzacja archeologii w regionie hrubieszowskim daje wymierne efekty. Archeologiczne konkursy dla dzieci i młodzieży, atrakcyjne interdyscyplinarne wystawy muzealne, budują świadomość naukowej wartości +tego, co w ziemi+. Najważniejsze jest wykazać zainteresowanie każdym, nawet czasem niepozornym zgłoszeniem” – kończy Bartecki
Ekspozycja “Znalazłem… w gruncie rzeczy – wystawa o tym jak Wasze odkrycia kształtują archeologię” będzie czynna w muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie od 8 kwietnia do 30 października br. Honorowym patronatem objął ją Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków dr Dariusz Kopciowski.
źródło: PAP – Nauka w Polsce, www.naukawpolsce.pap.pl, fot. Anna Hyrchała
