15 C
Warszawa
środa, 9 lipca, 2025

Proso zaczęto uprawiać w Europie dopiero ok. 3,5 tys. lat temu

-

Proso zaczęto uprawiać w Europie nie, jak wcześniej uważano, już w okresie neolitu nawet 7 tys. lat temu, ale dopiero w czasach epoki brązu, czyli ok. 3,5 tys lat temu. Zboże to dotarło na nasz kontynent z obszaru Chin – uważają naukowcy.

Międzynarodowy zespół naukowców pod kierunkiem dr Dragany Filipović z Uniwersytetu w Kilonii (Niemcy) wykonał szeroko zakrojone badania ziaren prosa z 75 stanowisk archeologicznych z całej Europy, w tym z Polski. Do określenia ich wieku zastosowano metodę radiowęglową nowej generacji (14C/AMS), która jest pozwala określać wiek nawet bardzo małych próbek. Wyniki analiz ukazały się właśnie w “Scientific Reports”.

“Do tej pory uważano, że proso pojawiło się w Europie Środkowej już nawet wraz z pierwszymi rolnikami 7 tys. lat temu, jednak na szerszą skalę miało być uprawiane dopiero kilka tysięcy lat później, w epoce brązu i w początkach epoki żelaza” – opowiada PAP dr Łukasz Pospieszny z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN i Uniwersytetu Bristolskiego (Wielka Brytania).

Naukowcy wiedzieli, że w Chinach proso zostało udomowione około 8 tys. lat temu. Zaczęto się zastanawiać, czy do tego procesu nie doszło niezależnie w Azji i właśnie w Europie. Rozważano też, w jaki sposób proso zostało sprowadzone do Europy. Naukowcy nie mieli archeologicznych dowodów nawet na pośrednie kontakty między tymi obszarami w tak wczesnym okresie. Aby przyjrzeć się temu problemowi bliżej, postanowili najpierw uzyskać pewność co do wieku najwcześniejszego europejskiego prosa. Poprosili badaczy najstarszych osad rolników w Europie (oraz późniejszych – z epoki brązu, aby potwierdzić ich wiek) o udostępnienie próbek prosa.

“Okazało się, że żadne z przebadanych ziaren, które miało mieć więcej niż 6 tys. lat, nie było aż tak stare. Większość była z epoki brązu, miała zatem 3,5 tys. lat, lub były jeszcze późniejsze” – opowiada dr Pospieszny.

Wcześniejsze datowania ziaren opierały się m.in. o dane dot. wieku naczyń, które znajdowano w sąsiedztwie m.in. jam zasobowych, w których przechowywano zboże. Do tej pory nikt na taką skalę nie określał wieku prosa z tych stanowisk, badając same ziarna.

Dzięki temu, że określono wiek prosa aż z kilkudziesięciu stanowisk w Europie, archeolodzy uzyskali lepszy obraz jego rozprzestrzenia po kontynencie. Zgodnie z przypuszczeniami – najstarsze zboża pochodzą ze wschodniej części Europy, m.in. z Ukrainy. Jest to zatem zgodne z koncepcją o przybyciu udomowionego zboża z terenu Azji.

Dlaczego rolnicy zaczęli uprawiać proso? Pospieszny wskazuje na to, że zboże to jest łatwe w uprawie – ma krótki czas okres wegetacji, można zatem je szybko wysiać i zebrać plony. “Niektórzy wskazują, że mogło być w Europie zbożem +awaryjnym+ na wypadek, gdyby inne plony przemarzły lub z jakiegoś innego powodu się nie udały” – dodaje. Proso preferuje ciepły i suchy klimat. Zostało udomowione na suchych obszarach północnych Chin.

Na wielką skalę z prosa korzystano w epoce żelaza, kiedy nastąpiła eksplozja demograficzna. Być może wtedy było wielkie zapotrzebowanie na zboże, dlatego proso stało się bardzo popularne – uważa Pospieszny.

źródło: PAP – Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski, www.naukawpolsce.pap.pl


Ostatnio dodane

Wczesnośredniowieczne zabytki w tajemniczym korytarzu w Gucin Gaju

W tajemniczym korytarzu odkrytym w Gucin Gaju znaleziono zabytki z czasów wczesnego średniowiecza. Znaleziono także monety z XVII wieku - poinformowało biuro stołecznego konserwatora...

Osada z czasów kultury łużyckiej znaleziona na odkrywce pod Koninem

Obronna osada z czasów kultury łużyckiej sprzed ok. 3,3 tys. lat znaleziona została na odkrywce „Tomisławice” Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”. Wśród pozostałości znajdują się...

Nietypowe odkrycie na stadionie Ruchu Chorzów

Niemiecki pistolet sygnałowy Hebel M1894 odkryli członkowie Stowarzyszenia Śląska Grupa Detektorystów podczas prac prowadzonych pod główną trybuną stadionu Ruchu Chorzów. Odkryć, których dokonano na...

Nie przegap

Jak obronić się przed dziką zwierzyną i bezpańskimi psami?

Na poszukiwaczy skarbów czeka w lesie wiele zagrożeń. Nie wszystkie da się przewidzieć, ale na część z nich można się odpowiednio przygotować. W końcu,...

Jaki pinpointer wybrać?

Wybór pinpointera do precyzyjnego namierzania znalezisk nie sprawia takiego problemu, jak wybór wykrywacza metali. Jednak i ten zakup warto przemyśleć. Tym bardziej, że -...

Jak znaleźć wojenny depozyt?

Ukrywano je zwykle tuż przed przejściem frontu. Część w pobliżu majątków, domostw i gospodarstw, inne w parkach, na polach i głęboko w lesie. Chowano...

Jaki wykrywacz wybrać?

Jaki wykrywacz wybrać? Jaki detektor zakupić na początek? Gdzie dokonać zakupu? To trzy najpopularniejsze pytania, które przewijają się na forach internetowych i w grupach...

Jak skutecznie odstraszyć kleszcze?

Z roku na rok coraz szybciej pojawiają się komunikaty o pierwszym wysypie kleszczy w lasach i parkach. Tak naprawdę, z uwagi na ocieplenie klimatu,...

Musisz przeczytaćpolecane
teksty wybrane dla ciebie