Obiekt: miedziana moneta 1 schilling gdański 1801 r., mennica Berlin
Stan: Moneta czytelna, napisy wyraźne. Powierzchnia pokryta ciemną patyną, prawdopodobnie o nietrwałej strukturze. Na całej powierzchni (szczególnie awersie) liczne ogniska grynszpanu (?). Na awersie widoczne punktowe odpryski patyny koloru czerwonego.
Czyszczenie: obiekt należy dokładnie umyć w ciepłej wodzie z mydlinami i delikatnie zeszczotkować powierzchowny brud i produkty korozji, a następnie wysuszyć. Po tym zabiegu należy ocenić, z jakim rodzajem korozji mamy do czynienia. Ze zdjęć wynika, że jest to groźna dla monety korozja chlorkowa, którą należy bezwzględnie usunąć.
Proponowane metody czyszczenia:
- Kąpiel monety w 5-7% roztworze wersenianu dwusodowego (sól dwusodowa kwasu wersenowego – EDTA). Ma on zdolność tworzenia kompleksów (helatów) z innymi metalami, w związku z czym stosowany jest jako bezpieczny środek do czyszczenia wyrobów z miedzi i jej stopów. Po kilku-kilkunasto minutowej kąpieli należy monetę opłukać w wodzie destylowanej i sprawdzić efekt. Jeśli jest taka potrzeba, można posiłkować się ostrożnym czyszczeniem mechanicznym (wykałaczki, skrobaki, skalpele, miniszlifierka).
- Nakładanie punktowo na grynszpan za pomocą pasty z trocin 40-50% roztworu Conservo (lub słabszego, jeśli chcemy maksymalnie zachować patynę). Czas moczenia nie dłuższy niż 5-8 min. W razie potrzeby zabieg powtórzyć. Po każdej sesji można posiłkować się ostrożnym czyszczeniem mechanicznym (wykałaczki, skrobaki, skalpele, miniszlifierka).
- Metoda wyłącznie mechaniczna – wykałaczki, skrobaki, skalpele, miniszlifierka. Moneta powinna być wilgotna. Pomocna może być niewielka ilość (1-2 krople) oliwki technicznej.
Wybór metody leży w gestii właściciela monety, gdyż to on mając ją w rękach może najlepiej ocenić, która metoda najlepiej sprawdzi się w tym konkretnym przypadku. Należy pamiętać, że patyna na monecie wydaje się dość słaba, w związku z czym każda próba czyszczenia może spowodować jej dalszą degradację. Nie zmienia to faktu, że grynszpan obecny na monecie należy bezwzględnie usunąć.
Konserwacja: po oczyszczeniu monety z nieporządanych produktów korozji monetę należy wygotować przez 2-3 min. w wodzie destylowanej w celu usunięcia resztek chemii. Następnie należy ją wysuszyć i odtłuścić w acetonie. Kolejnym krokiem powinno być nałożenie za pomocą pędzelka z naturalnego włosia cienkiej warstwy żywicy (paraloid B44 lub B72) w celu zabezpieczenia powierzchni monety przed działaniem czynników zewnętrznych i dostępem powietrza, które sprzyja nawrotom korozji. Po nałożeniu paraloidu można dodatkowo pokryć obiekt woskiem mikrokrystalicznym Cosmoloid 80H, aby zmatowić powierzchnię i dodatkowo ją zabezpieczyć.
Autorem porady jest Piotr Lipski – twórca unikatowej receptury płynu do czyszczenia monet „Conservo”. O właściwościach płynu przeczytać można na stronie poszukiwacz.eu. Tam też dostępna jest galeria zdjęć, prezentująca skuteczność płynu w przypadku czyszczenia srebrnych i miedzianych monet.
