Jaką rolę odegrała szeroko rozumiana edukacja w procesie modernizacji społeczeństwa w Królestwie Polskim i na pozostałych ziemiach polskich w zaborze rosyjskim w latach 1905-1918? Zbadają to naukowcy z sześciu polskich uczelni.
Projekt “Edukacja, oświata i wychowanie w kształtowaniu polskiej nowoczesności i niepodległości w latach 1905-1918”, którym kierują badacze z Wydziału Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, uzyskał dofinansowanie MNiSW w konkursie “Szlakami Polski Niepodległej”. Projekt przygotowano z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Jego efektem mają być m.in. publikacje edytorskie, bibliograficzne oraz słownikowe – zapowiada kierownik projektu prof. Aneta Bołdyrew z UŁ.
Naukowcy skupią się na okresie rewolucji 1905 r., latach porewolucyjnych i czasie I wojny światowej, kiedy to edukacja, oświata i wychowanie miały służyć zachowaniu tożsamości narodowej i budowaniu społeczeństwa nowoczesnego oraz kreowaniu postaw obywatelskich.
Prof. Bołdyrew podkreśla, że formułując program przebudowy relacji społecznych w latach 1905-1918 społecznicy, uczeni i publicyści propagowali nowe wizje i ideały. Ukazywali też źródła napięć i konfliktów społecznych.
“Będziemy analizować rozważania teoretyczne i działania praktyczne, które ukażą warunki tworzenia społecznego systemu opieki, wychowania i edukacji u progu niepodległości. Tym samym chcemy zrozumieć okoliczności budowania struktur odrodzonego państwa polskiego, a także określić kontynuacje lub ich brak” – zapowiada profesor.
W ramach badań w Polsce, na Litwie, Ukrainie i w Rosji zostanie przeprowadzona szeroko zakrojona kwerenda archiwalna, a także kwerenda w obszarze czasopiśmiennictwa. Analiza i publikacja źródeł mają pozwolić na zbadanie społecznego modelu edukacji, popularyzacji nauki, oświaty szkolnej i pozaszkolnej oraz opieki i wychowania na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego w latach 1905- 1918.
“Model ten, traktowany jako jeden z fundamentów dziedzictwa niepodległościowego, był fundamentem rozwiązań wprowadzanych w odrodzonym państwie” – podkreśla badaczka.
Zaplanowano także badania biograficzne nad działaczkami i działaczami oświatowymi i społecznymi. Równolegle badane będą postawy społeczeństwa wobec młodzieży. Szefowa projektu podkreśla znaczenie tego wątku – jak zaznacza, na początku XX w. widoczny był wzrost zainteresowania młodzieżą oraz rosnące znaczenie młodego pokolenia w życiu publicznym.
“Publikacje w tym zakresie dotyczyć będą formułowanych na początku XX w. na ziemiach polskich idei i koncepcji związanych z młodzieńczością, statusem, miejscem i funkcjami młodzieży w społeczeństwie w latach 1905-1918, form działań opiekuńczych, wychowawczych i edukacyjnych wobec młodzieży oraz inicjatyw samej młodzieży” – wyjaśniła.
Projekt potrwa pięć lat. Jego efektem mają być publikacje edytorskie, bibliograficzne oraz słownikowe, przydatne w warsztacie badawczym specjalistów w zakresie nauk humanistycznych i społecznych. Zaplanowano także cykl artykułów, zamieszczanych na łamach periodyków naukowych.
“Publikacja tekstów źródłowych i bibliografii adnotowanej pozwoli na dostarczenie materiałów do przyszłych badań specjalistom z różnych dziedzin wiedzy – historii, pedagogiki, socjologii, antropologii kulturowej czy psychologii” – zaznaczyła prof. Aneta Bołdyrew.
Prace badawcze będą miały charakter interdyscyplinarny, z wykorzystaniem różnych metod badawczych m.in. narzędzi psychohistorii, mikrohistorii, humanistyki afirmatywnej. W badaniach biorą udział specjaliści z zakresu historii, historii wychowania, kulturoznawstwa, filologii polskiej, dziennikarstwa, bibliotekoznawstwa i psychologii.
W zespole badawczym znaleźli się przedstawiciele sześciu uczelni: przede wszystkim z Katedry Historii Wychowania i Pedeutologii Uniwersytetu Łódzkiego, ale także badacze z Uniwersytetów: Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wrocławskiego, Warszawskiego, Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz Jana Kochanowskiego w Kielcach.
źródło: PAP – Nauka w Polsce, www.naukawpolsce.pap.pl
