Dobrze zachowane ozdobne nakrycie głowy – diadem z wczesnej epoki brązu – znaleziono podczas prac archeologicznych w miejscowości Brzegi k. Jędrzejowa (Świętokrzyskie). Zdaniem specjalistów, cenny obiekt może stać się ozdobą kolekcji muzealnych.
O znalezisku w gminie Sobków, dokonanym w czerwcu podczas wykopalisk prowadzonych przed planowaną rozbudową krajowej „siódemki”, poinformował kielecki Oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad – to na zlecenie tej instytucji pracują archeolodzy.
Rzeczniczka instytucji Małgorzata Pawelec-Buras podkreśliła, że diadem był pojedynczym znaleziskiem i konieczne są jeszcze dokładne badania dotyczące jego pochodzenia.
Diademy to rzadko odkrywane zabytki z wczesnej epoki brązu. Są to ozdoby wykonane z brązu w formie taśmy, zdobionej metodą puncowania, czyli wyciskania tzw. puncą (wybijakiem) punkcików, tworzących na diademie układy wzorów.
Zabytek z Brzegów wykonano z szerokiej na ok. 13-15 cm, cienkiej blachy brązowej, zakończonej z obu stron rurkowatym zawinięciem. W centralnej części diademu można zobaczyć zdobienie w kształcie krzyża – kółko z czterema odchodzącymi od niego promieniami. Według badaczy, równoramienny krzyż spotykany na tego rodzaju ozdobach można interpretować jako symbol kultu słońca.
Diadem zdobią też podwójne rzędy punkcików na dolnej i na górnej części taśmy, a także pionowe pasy, złożone z trzech kolumn punktów – rozdzielają one dwa łukowato wygięte rzędy punktów.
Ze wstępnego raportu archeologów wynika, że odkrycie z Brzegów może być trzecim diademem z terytorium kultury trzcinieckiej (1750-1200 r. p. n.e.), jakie dotąd odnaleziono.
Ich zdaniem, zabytek można łączyć z kulturą trzciniecką, ponieważ znaleziono go na terenie osady tej kultury i wykonano w stylistyce związanego z kulturą trzciniecką diademu z Dratowa (woj. lubelskie). Kolejny tego typu okaz znaleziono w miejscowości Wojdal (woj. kujawsko-pomorskie), już na pograniczu kultury trzcinieckiej i przedłużyckiej – w zespole grobowym zaliczonym do tej pierwszej.
Jak podkreślił w rozmowie z PAP właściciel firmy prowadzącej prace archeologiczne w Brzegach Igor Maciszewski, diadem musi być poddany badaniom, które m.in. dokładnie określą właściwości materiału, z jakiego został wykonany i pozwolą na podanie wieku przedmiotu. Obiekt zostanie też poddany konserwacji.
„To nie jest znalezisko funkcjonujące w jakimś kontekście, to znalezisko przypadkowe – nie odkryte np. w grobie. Prawdopodobnie diadem mógł się znaleźć w tym miejscu później, w różny sposób, choćby po wylaniu rzeki. Wagą tego znaleziska jest to, że jest rzadkie i bardzo dobrze zachowane” – dodał Maciszewski.
Przypuszcza się, iż diademy był ozdobami głowy, noszonymi przez osoby o wysokim statusie społecznym – przywódcę, naczelnika plemienia lub osobę pełniącą funkcje religijne. Wyroby z brązu posiadały bardzo dużą wartość materialną.
Pojedyncze egzemplarze diademów z wczesnej epoki brązu znane są m.in. z odkryć na Węgrzech, Szwecji, w Niemczech, w okolicach Kaliningradu w Rosji, zaś w Polsce – najczęściej na zachodzie i północy kraju.
Kultura trzciniecka należy do większego zespołu kulturowego Trzciniec-Komarów-Sośnica. Właściwa kultura trzciniecka, nazwana od stanowiska Trzciniec (woj. lubelskie), występowała ok. XVI-XIII w. p.n.e. i obejmowała dorzecze górnej i środkowej Wisły, górnej Warty i Noteci, dorzecze Bugu i Narwi, sięgając na zachodnie Polesie i zachodni Wołyń.
Większość znalezisk kultury trzcinieckiej pochodzi z osad, na które składały się krótkotrwałe obozowiska, jak również małe i duże osady ze stałą zabudową, gdzie zachowały się ślady ziemianek i jam gospodarczych. Przedstawiciele tej kultury, w zależności od środowiska geograficznego, zajmowali się rolnictwem, hodowlą lub zbieractwem i łowiectwem.
źródło: PAP – Nauka w Polsce
