Czym jest Lidar i dlaczego powinniśmy z niego korzystać?

Rewolucją w prowadzeniu amatorskich poszukiwań było darmowe udostępnienie użytkownikom zdjęć lotniczych i satelitarnych. Każdy, przygotowując się do eksploracji, mógł starannie przeanalizować dokładne obrazy terenu. Wydawało się, że do szczęścia nie trzeba nic więcej, dopóki nie pojawił się Lidar. Czym jest, jak możemy i dlaczego powinniśmy z niego korzystać?

Lidar to angielska nazwa lotniczego skaningu laserowego (Light Detection and Ranging). Metoda ta polega na tworzeniu modelu powierzchni terenu na podstawie pomiaru odległości pomiędzy aparaturą pomiarową znajdującą się na pokładzie samolotu a punktami terenowymi. Technologia znajduje zastosowanie w projektowaniu przebiegu tras drogowych, kolejowych i rurociągów, tworzeniu map powodziowych czy wykrywaniu pozostałości obiektów archeologicznych. Okazało się jednak, że nie tylko.

Pasjonatom historii, regionalistom i poszukiwaczom skarbów technologia pozwoliła na lokalizowanie dawnych fortów, okopów, fundamentów budynków czy nawet starych traktów. Dostępne zdjęcia satelitarne nie zawsze potrafiły pomóc w weryfikacji obiektów wypatrzonych na archiwalnych mapach. Szczególnie tych, które skrywały się pod gęstym drzewostanem. Lidar – w największym skrócie – przenika przez korony drzew i pokazuje użytkownikom poziom gruntu. To dzięki temu, po osiągnięciu pewnej wprawy, można bez problemu lokalizować ziemianki, okopy, koryta rzek czy stare wysypiska śmieci.

W przypadku nieznajomości terenu obrazy uzyskane dzięki technologii lotniczego laserowego skaningu pozwalają uniknąć także przykrych niespodzianek i chronią początkujących poszukiwaczy przed wejściem na potencjalne stanowiska archeologiczne. Warto więc, analizując teren przyszłych poszukiwań, sprawdzić, co może ukazać się oczom w terenie. Jak to zrobić?

W pierwszej kolejności należy skorzystać z zasobów Geoportalu – narzędzia zapewniającego dostęp do usług danych przestrzennych, które cały czas jest udoskonalane i ulepszane. Po wejściu na portal, który dostępny jest pod adresem geoportal.gov.pl, należy kliknąć w link “Geoportal krajowy”. Po wczytaniu podglądu mapy fotograficznej Polski, należy przybliżyć interesujący fragment fotomapy.

Po prawej stronie okna znajduje się pasek narzędzi widoku. Spośród trzech dostępnych opcji widoku, należy wybrać ostatni – tryb pełny, oznaczony – największą ikoną “oczka”. W ten sposób pojawią się nowe paski narzędzi (po ostatnich aktualizacjach od razu można przejść do kolejnego kroku). Na jednym z nich znajduje się ikona  – “dodaj mapę”, oznaczona literami WMS. Po kliknięciu w ikonę, pojawi się okno “dodaj mapę” z zakładkami. Tam należy kliknąć w pierwszą z nich – “serwisy predefiniowane”, po czym zaznaczyć pole WMTS, a następnie, z rozwijalnej listy, wybrać “usługi krajowe WMTS”. Następnie – i to już prawie koniec procesu – należy kliknąć w pole “ISOK – cieniowanie” i zatwierdzić wybór, klikając przycisk “połącz”. Teraz wystarczy już tylko potwierdzić operację, klikając “dodaj”. Wcześniej określić można też poziom przezroczystości nowej warstwy.

W ten sposób, po prawej stronie, pojawiło się okno z listą warstw. Tam należy odznaczyć wszystko, poza polem “ISOK_cien”, dostępnym na rozwijalnej liście “usług przeglądania hipsometrii o stałej skali barw dla NMT (dane z projektu ISOK)”. Jeśli mamy szczęście, a interesujący nas fragment kraju został sfotografowany technologią Lidar, naszym oczom ukaże się dokładny model powierzchni terenu.

O wartości Lidara świadczy fakt, że od momentu darmowego udostępnienia użytkownikom modelu powierzchni terenu, odkryto nie tylko zaginione wsie i miasta, których przez lata nieskutecznie poszukiwano w terenie, ale zgłoszono dziesiątki, jeśli nie setki potencjalnych stanowisk archeologicznych.