Grecką inskrypcję poświadczającą istnienie ponad 2 tys. lat temu świątyni w mieście Risan, na terenie dzisiejszej Czarnogóry, odkryli polscy archeolodzy. Sanktuarium poświęcone było bogu Medaurowi.
Antyczna twierdza Rhizon znajduje się na wzgórzu wznoszącym się ponad 200 m n.p.m. nad dzisiejszym miastem Risan w Czarnogórze. W lipcu ubiegłego roku pracujący tam archeolodzy sugerowali, że znajdowała się na nim kiedyś świątynia, być może iliryjskiego boga Medaura. Odkryli wówczas obszerną platformę otoczoną monumentalnymi tzw. murami cyklopimi.
“W tym roku, w czasie czerwcowych wykopalisk uzyskaliśmy potwierdzenie tej teorii. Odkopaliśmy pierwszą kompletnie zachowaną inskrypcję grecką w Risan. Wspomniany jest w niej mężczyzna o imieniu Aristokles, którego określano, jako skarbnika świątyni Medaura” – opowiada PAP kierownik wykopalisk prof. Piotr Dyczek z Ośrodka Badań and Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW. Co ciekawe, ta sama osoba pełniła też rolę szefa lokalnej policji – zwraca uwagę archeolog.
Naukowca zaskoczyło to, że na inskrypcji zawierającej wiele imion nie ma ani jednego imienia iliryjskiego – wszystkie są greckie. Wśród kilkunastu osób byli: Aleksandros syn Dionysiosa, Kraton syn Minoiosa, Kleandridas syn Filistiades.
“Greckie terminy użyte do opisania ich funkcji sugerują, że w pewnym okresie Rhizon – miasto iliryjskie – miało status polis, ponieważ taki rodzaj policji lokalnej zawsze był związany z tą formą organizacji osad. Nie wiedzieliśmy wcześniej, że w Ilirii była praktyka tak istotnej zmiany statusu miast, wszak rządzili tam królowie, a nie demokratyczna wspólnota. Same terminy znamy oczywiście z Aten z okresu klasycznego, jednak poza Grecją pojawiają się bardzo rzadko” – mówi prof. Dyczek.
Naukowiec dodaje, że niepozorne inskrypcje widoczne na kamiennym bloku rzucają tym samym światło na problem organizacji Ilirii i rolę władzy królewskiej.
W czasie wykopalisk, wewnątrz położonej też w rejonie centralnej części wzgórza, starożytnej cysterny, która niegdyś zaopatrywała miasto w wodę, archeolodzy znaleźli płytkę ceramiczną. Posiadała 9 wgłębień połączonych rowkiem. Obok znajdował się niewielki żelazny młotek, z jednej strony zakończony na ostro, z drugiej płaski.
“Płytka służyła do odlewania monet zaś młotek, jak sądzimy, do ich wybijana. Oznacza to, że wczasach antycznych – okres dopiero musi zostać ustalony – na akropolis znajdowała się mennica, być może istniała w obrębie świątyni, którą właśnie odkryliśmy” – dodaje naukowiec. W Polsce zostaną przeprowadzone badania zmierzające do ustalenia, jakie monety były tam wybijane.
Risan było ważnym z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia ośrodkiem królestwa Iliryjskiego. Na trwałe wpisało się w historię starożytnego Rzymu, gdyż tutaj ustanowiła swoją stolicę iliryjska królowa Teuta. Za jej przyczyną w 229 r. p.n.e. wybuchła tzw. Pierwsza Wojna Iliryjska. Po jej przegraniu miasto zostało zniszczone i szybko przeszło we władanie Rzymu.
Odkryta niedawno przez polskich naukowców świątynia w Risan stała w najwyższej części skalistego wzgórza (akropolis) górującego nad miastem. Prowadziła do niej, z niższej części miasta, tzw. droga ceremonialna – ją również odkryli Polacy.
Z ustaleń archeologów wynika, że świątynia funkcjonowała prawdopodobnie od początku III w. p.n.e. po być może IV w. n.e. Zapewne w czasach Augusta, w początku I w. n.e., została wyremontowana i ozdobiona.
„Ponieważ nie odkryto dotychczas innych świątyń poświęconych bóstwom iliryjskim, odkrycie ma unikalny charakter i dowodzi, że przynajmniej niektóre z nich były wzniesione według wzorów klasycznych” – podkreśla prof. Dyczek.
źródło: PAP – Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski, www.naukawpolsce.pap.pl
